Wie is aansprakelijk als een van de echtgenoten een schuld heeft, maar deze niet betaalt? Bij wie kan de schuldeiser dan aankloppen en welke bezittingen van de echtgenoten kan hij – omdat de schuld niet betaald wordt – zich dan vervolgens ‘toe-eigenen’? Maakt het nog uit of de echtgenoten op huwelijkse voorwaarden zijn getrouwd? Dit artikel (deel 1) gaat in grote lijnen in op deze vragen. In deel 2 (Met Recht Geregeld 2021-04) leest u hoe de aansprakelijkheid voor schulden bij een echtscheiding is geregeld. 

Drie soorten schulden

Schulden zijn te onderscheiden in drie categorieën: schulden gemaakt voor de gewone gang van de huishouding (1), schulden die in een huwelijksgemeenschap vallen (2) en ten slotte privéschulden (3). Dit onderscheid is vooral van belang voor de aansprakelijkheid van de echtgenoten en voor de vraag welk vermogen van de schuldenaar – als de schuld niet wordt betaald – ‘uitwinbaar’ is door de schuldeiser. Aansprakelijkheid houdt in dat de echtgenoot door de schuldeiser aangesproken kan worden tot het verrichten van een prestatie (zoals het aflossen van een schuld). Aansprakelijkheid staat los van de vraag wie in de onderlinge verhouding tussen de echtgenoten de schuld moet ‘dragen’, of op welk vermogen de schuldeiser zich kan ‘verhalen’.

Wie is aansprakelijk voor kosten gemaakt voor de gewone gang van de huishouding (categorie 1)?

Onder de huishoudkosten vallen de schulden die worden gemaakt in het belang van het gezin, zoals de kosten van het eten, de vakanties, de huisvesting (bijvoorbeeld huur of hypotheekrente) energiekosten, telefoonkosten en kosten van de verzorging en opvoeding van de kinderen (waaronder kinderopvang).

Hoewel de echtgenoten in principe naar verhouding van hun inkomen moeten bijdragen aan het betalen van de huishoudkosten, zijn ze beiden aansprakelijk voor alle huishoudkosten, ook met hun privévermogen. Een schuldeiser kan dus voor de betaling van huishoudkosten alle bezittingen van de echtgenoten uitwinnen (ofwel daarop ‘verhaal halen’). De aansprakelijkheid voor de huishoudkosten geldt ook voor echtgenoten waartussen geen huwelijksgemeenschap bestaat, bijvoorbeeld omdat zij op huwelijkse voorwaarden zijn getrouwd en daarin een huwelijksgemeenschap hebben uitgesloten.

Wie is aansprakelijk voor schulden die in een huwelijksgemeenschap vallen (categorie 2)?

Zijn de echtgenoten getrouwd zonder het maken van huwelijkse voorwaarden, dan zijn ze getrouwd in een zogenoemde huwelijksgemeenschap (ook wel ‘gemeenschap van goederen’ genoemd). Voor echtgenoten die zijn getrouwd vóór 1 januari 2018, geldt een algehele gemeenschap van goederen. Echtgenoten die hun huwelijk sloten op of na 1 januari 2018 zijn – als zij niets anders hebben geregeld – getrouwd in een ‘beperkte’ gemeenschap van goederen. Lees Met Recht Geregeld 2020-02 voor meer informatie over de gemeenschap van goederen.

Schulden die in een huwelijksgemeenschap vallen, zijn onder andere de schulden gemaakt voor de aankoop van de inboedel, de auto, de kosten van minder alledaagse hobby’s, de schulden ontstaan in een beroep of bedrijf en de loon- en inkomstenbelasting. Bij deze schulden is van belang of ze zijn gemaakt door echtgenoten die zijn getrouwd in een algehele gemeenschap van goederen (vóór 1 januari 2018) of door echtgenoten die zijn getrouwd in een beperkte gemeenschap van goederen (vanaf 1 januari 2018). De echtgenoot-schuldenaar kan worden aangesproken tot betaling van de schuld.

Getrouwd in een algehele gemeenschap; welke bezittingen kan een schuldeiser zich toe-eigenen als een gemeenschappelijke schuld niet wordt betaald?

Als sprake is van een algehele gemeenschap van goederen, kunnen de schuldeisers verhaal halen op zowel de gemeenschappelijke bezittingen als de privébezittingen van de echtgenoot die de schuld is aangegaan. De echtgenoot die de schuld is aangegaan, is feitelijk degene die door de schuldeiser aangesproken kan worden (of met andere woorden, degene die ‘aansprakelijk’ is).
 

Getrouwd in een beperkte gemeenschap; welke bezittingen kan een schuldeiser zich toe-eigenen als een gemeenschappelijke schuld niet wordt betaald?

Wanneer echtgenoten in het huwelijk zijn getreden op of ná 1 januari 2018 is in principe de nieuwe gemeenschap van goederen van toepassing. Schulden die verband houden met een erfenis of schenking (zoals schenk- en erfbelasting) of schulden die er waren vóór het huwelijk, maar die geen verband houden met een gemeenschappelijk aangekocht goed (zoals een studieschuld) vallen dan niet in de gemeenschap en blijven privé. Dit zijn privéschulden, waarover hierna meer.

Gemeenschapsschulden kunnen zowel worden verhaald op gemeenschappelijke bezittingen als privébezittingen van de echtgenoot-schuldenaar. Als een schuldeiser zich verhaalt op privébezittingen, mag de echtgenoot-schuldenaar gemeenschapsgoederen aanwijzen die voldoende verhaal bieden. De schuldeiser moet die dan eerst uitwinnen.

Wie is aansprakelijk voor privéschulden en op welk vermogen kan een schuldeiser zich verhalen als de schuld niet wordt betaald (categorie 3)?

Bij echtgenoten die zijn getrouwd in de algehele gemeenschap van goederen (vóór 1 januari 2018) bestaan geen privéschulden, met uitzondering van schulden in verband met een erfenis of schenking waaraan een privéclausule was verbonden (zie over deze privéclausule ook Met Recht Geregeld 2020-13). Voor privéschulden is de echtgenoot die de schuld is aangegaan aansprakelijk. Het is ook mogelijk dat beide echtgenoten aansprakelijk zijn als zij de schuld gezamenlijk zijn aangegaan. Deze schulden kunnen worden verhaald op zowel de gemeenschapsgoederen als de privégoederen van de echtgenoot-schuldenaar.

Bij echtgenoten die zijn getrouwd in een beperkte gemeenschap van goederen (vanaf 1 januari 2018), blijven de schulden die ontstonden vóór het huwelijk (met uitzondering van schulden die in verband met een gezamenlijke aankoop samen zijn aangegaan) privé, net als de schulden die verband houden met een erfenis of schenking. De ene echtgenoot wordt niet aansprakelijk voor privéschulden van de andere echtgenoot, maar de schuldeiser kan wel verhaal halen op de bezittingen die in de gemeenschap vallen. Daar zou de echtgenoot/niet-schuldenaar benadeeld door kunnen worden en daarom heeft hij vanaf 1 januari 2018 het recht om bezittingen van de echtgenoot-schuldenaar aan te wijzen die voldoende verhaal bieden voor de schuldeiser. Als deze aangewezen privébezittingen onvoldoende verhaal bieden, kan het aandeel van de echtgenoot-schuldenaar in de gemeenschap worden uitgewonnen. Dit is dus beperkt tot de helft van de bezittingen.
Deze regeling blijft van toepassing bij een echtscheiding, zolang de gezamenlijke bezittingen nog niet zijn verdeeld.

Samenvatting

Voor de aansprakelijkheid van echtgenoten voor door hen gemaakte schulden en de verhaalbaarheid door schuldeisers op ieders bezittingen is het onder meer van belang hoe de echtgenoten zijn getrouwd (in gemeenschap van goederen of op huwelijkse voorwaarden). Verder is ook van belang te weten om welke categorie schuld het gaat, om te weten wie er aansprakelijk is voor de schuld en op welk vermogen een schuldeiser zich kan verhalen. In dit artikel zijn meerdere categorieën schulden beschreven, waarbij ook de gevolgen van het huwelijksgoederenregime op de verhaalbaarheid zijn uitgelegd. Hieronder volgt een schema over de aansprakelijkheid, draagplicht en verhaal met betrekking tot de categorieën schulden ingeval de echtgenoten in gemeenschap van goederen zijn gehuwd.

De aansprakelijkheid en het verhaal voor schulden is een ingewikkelde kwestie. Dit moet dan ook goed worden besproken en geregeld, vóór en tijdens het huwelijk, maar ook in geval van een echtscheiding. In huwelijkse voorwaarden (die u vóór het huwelijk kunt opmaken, maar ook gedurende een lopend huwelijk) kunnen echtgenoten afspraken maken over de draagplicht van schulden. Uw notaris/adviseur is deskundige op dit terrein en kan u hierbij uiteraard adviseren!

Wilt u weten hoe de aansprakelijkheid voor schulden ingeval van een echtscheiding is geregeld? Lees dan ook Met Recht Geregeld 2021-04 (deel 2).

Tip

Let bij het aangaan van schulden goed op met welke categorie schulden u te maken heeft. Dit is van belang voor de (toekomstige) aansprakelijkheid en de uitwinbaarheid van uw bezittingen tegenover schuldeisers. Bent u gehuwd in een gemeenschap van goederen, dan kan in bepaalde gevallen een schuldeiser zich naast het privévermogen van de echtgenoot-schuldenaar ook verhalen op de goederen van de gemeenschap. Houd goed bij welke schulden er zijn en worden aangegaan, zodat u niet voor verrassingen komt te staan tijdens of na het huwelijk. Leg afspraken over de draagplicht voor de schulden vast in huwelijkse voorwaarden! Laat u op dit punt goed adviseren door uw notaris of andere deskundige adviseur.

Plaats op uw website en social media

Ben ik #aansprakelijk voor een schuld van mijn echtgenoot tijdens het #huwelijk? En hoe zit dat na #echtscheiding? Maakt het daarbij nog uit of we op huwelijkse voorwaarden zijn getrouwd?

U leest in dit artikel van ‘Met Recht Geregeld’ over de aansprakelijkheid tijdens het huwelijk (deel 1). In de volgende uitgave (deel 2) leest u over de aansprakelijkheid ingeval van echtscheiding.